Bij familie Van Ruiswijk op de koffie: natuur, landbouw en water als harmonieus geheel in De Groene Grens

VEENENDAAL De Groene Grens is een bijzonder gebied tussen Veenendaal en Ede. Natuur, landbouw en waterberging bundelen hier de krachten. Melkveehouder Jan van Ruiswijk, zijn vrouw Carola en Dimitri van Dam, werkzaam bij Waterschap Vallei en Veluwe, blikken terug op het project. Op de koffie bij familie Van Ruiswijk.

Hooilanden, blauwgraslanden, kalkmoerassen, akkers met oude akkerrassen, zeldzame planten en dieren, en wandelen over vlonderpaden: dat is natuurgebied De Groene Grens in een notendop. Welkom in de wereld van singels, bosjes, struwelen en poelen. Het is een bijzonder gezicht. De melkveehouderij van de familie Van Ruiswijk kijkt uit op het natuurgebied, even verderop ligt de nieuwe woonwijk. De provinciegrens tussen Gelderland en Utrecht is de scheiding tussen de grond van de boeren en de bebouwing. De nieuwbouwwijk van Veenendaal loopt tot de grens.

STAP VOOR STAP

Jan: ,,De Groene Grens is in pakweg tien jaar ontwikkeld, maar het besluit om dit gebied om te vormen viel al in 1998. Stap voor stap zijn we tot elkaar gekomen. Toen wij in het begin de vraag voorgelegd kregen: ‘Wil je je grond verkopen?’ antwoordde ik ontkennend, want we runnen hier immers een melkveehouderij. Grond is ontzettend belangrijk voor onze bedrijfsvoering. Na contacten met wethouder Willemien Vreugdenhil van de gemeente Ede kwam er hernieuwde aandacht voor onze plek in het totaalplan. Het idee ontstond om onze melkveehouderij onderdeel te laten zijn en blijven van dit gebied. Wij waren al bezig met natuurinclusief boeren en pasten onze bedrijfsvoering verder aan, waardoor deze uitstekend past in een natuurgebied zoals De Groene Grens.” 

POLDEREN

Nu de neuzen steeds meer dezelfde kant op gingen staan, was het tijd voor planuitwerking in werkgroepen. Met andere woorden: polderen. Zoals we dat in ons land heel veel doen. ,,Die overleggen leverden uiteindelijk het gewenste resultaat op, namelijk een plan om ons bedrijf in te passen in het natuurgebied.”

De Groene Grens is het bewijs dat drie belangen – natuur, landbouw en waterberging – goed kunnen samengaan. De samenwerking tussen de diverse partijen, de inpassing van de melkveehouderij van de familie Van Ruiswijk en de slimme oplossing voor waterberging tonen dat aan.

AFTASTEN EN VERTROUWEN

,,Natuurlijk, in het begin was het aftasten, elkaar leren kennen en vertrouwen”, benadrukken Jan, Carola en Dimitri. Iedereen heeft immers een (hoofd)belang en/of verantwoordelijkheid in het gebied. Maar de gemeenten, het waterschap, Stichting Mooi Binnenveld, Bureau Natuurbalans – Limes Divergens en de familie vonden elkaar steeds beter.

IN CONTACT VIA DE MELKTAP

En kijk nu, benadrukt Carola: ,,Ons bedrijf is ingepast in De Groene Grens. Er is een win-winsituatie ontstaan, denk ik: weilanden vol grassen, kruiden, insecten, vlinders, vogels, hazen, egels, reeën en natuurlijk koeien middenin een natuurgebied. Ook krijgen we terug van onze buren dat ze enorm genieten van hun uitzicht op onze koeien in de wei. Wij willen hen graag laten kennismaken met onze zuivel. Daarom zijn we ruim zeven jaar geleden begonnen met een melktap en de verkoop van onder andere kaas, sappen, eieren en ijs. Voor ons is de melktap een prachtig middel om in contact te komen met onder andere de bewoners van Veenendaal-Oost.”

Jan vult aan: ,,Mede dankzij de goede contacten met, en support van het waterschap, kunnen we elkaar ook in het gebied zelf versterken. Wij zaaien bijvoorbeeld metersbrede akkerranden die we niet bemesten. Dit deden we al en dit blijven we doen om bij te dragen aan de biodiversiteit langs onze wei, maar ook om bij te dragen aan schone watergangen. We hebben ook regelmatig overleg over het waterbeheer. Doordat ik hier al van kindsaf aan woon en werk, ken ik het gebied. Dat komt goed van pas in het overleg met gemeenten en waterschap.”

WATERZORGEN

Dimitri: ,,Met onze gebiedscoördinator Paul van Breukelen van het waterschap en in samenspraak met Jan, zijn we altijd bezig om het waterbeheer te bewaken. We merken dat waterstromen en waterberging aan veranderingen onderhevig zijn. Jan kent het gebied. Het vasthouden van water wordt steeds meer een uitdaging. Daarom zijn ondermeer stuwen aangelegd. Lange perioden van droogte komen daar nog bovenop. Dat speelt natuurlijk overal in Nederland, maar ik maak me daar wel zorgen over. Belangrijk is dat we actief blijven kijken naar manieren om water vast te houden en dat met elkaar onderzoeken.”

Er zijn natuurlijk altijd verbeterpunten. Logisch met zo’n ingrijpend project, benadrukt Jan: ,,Belangrijk is bijvoorbeeld goede bewegwijzering, zodat bezoekers van het gebied weten wat wel en niet de bedoeling is. Verder gaat er wel eens wat mis. Zo waren laatst klaphekjes kapotgemaakt die bedoeld zijn voor de doorgang van onze koeien. Goed dus dat er een BOA door het gebied loopt en een oogje in het zeil houdt.”

Jan en Carola tot slot: ,,Mensen die hier wonen hebben maar liefst veertig jaar ‘uitkijkgarantie’ op bijzondere natuur én prachtige koeien in de wei. Dat is toch mooi!”

Het plangebied De Groene Grens in getallen
Oppervlakte Groene Grens: 49 hectare, waarvan 4 ha waterberging
Het woongebied Groene Grens is 10 hectare
Oppervlakte landbouw is ca. 18 hectare