Palliatieve zorg: ‘Oog hebben voor de hele mens en waardevolle zorg en begeleiding tot het einde’

VEENENDAAL Vaak wordt het begrip palliatieve zorg geassocieerd met een moeilijk en zwaar proces. Iets waarover niemand wil nadenken.  Jenneke: ,,Natuurlijk is het een moeilijk om bezig te zijn met de laatste levensfase en het aanstaande overlijden, maar het is zoveel méér. Vaak weten mensen ook niet goed wat het inhoudt.” Oog hebben voor de hele mens en waardevolle zorg en begeleiding bieden tot het einde, waarbij comfort het sleutelwoord is. Dat is de kern van de palliatieve zorg verpleegkundige van Lelie zorggroep. 

door Christianne Hoogendoorn

Sinds 2013 is Jenneke werkzaam bij Curadomi, onderdeel van Lelie zorggroep. Eerst als verpleegkundige en daarna als wijkverpleegkundige, waarna ze in 2019 startte met de post HBO palliatieve zorg. ,,Ik heb stage gelopen in een hospice gedurende mijn opleiding verpleegkunde en toen trok de palliatieve zorg me al. Binnen de organisatie kreeg ik de mogelijkheid om palliatieve zorg verpleegkundige te worden in combinatie met een opleiding. Die heb ik toen met beide handen aangegrepen.” 

GOEDE GESPREKKEN ,,Toen ik als wijkverpleegkundige in de thuiszorg werkte vond ik het al fijn om intensieve zorg te bieden aan cliënten en met hen goede gesprekken kon voeren. Niet alleen op het lichamelijke vlak maar ook op het psychosociale vlak.” In 2019 start Jenneke als palliatieve zorg verpleegkundige. 

Naast de ‘basis’ thuiszorg bieden Curadomi en Agathos in Veenendaal ook de specialistische zorg zoals wondzorg, casemanagement dementie en palliatieve zorg. Jenneke werkt nauw samen met de collega’s van de thuiszorg. Haar werk bestaat eigenlijk uit drie onderdelen. 

Bij elk mens bemerk ik dat er behoefte is om rust, houvast en troost te ervaren, juist in deze fase

PRETTIG ,,Als eerst richt ik me op de cliëntgerichte zorg. Vanaf het moment dat genezing niet meer mogelijk is wordt ik ingezet, vaak is dit ook later. Dat komt omdat mensen het moeilijk vinden om gesprekken te voeren over het aanstaande levenseinde. Ik zie mensen die na de diagnose nog maar kort leven, maar ik kom ook bij cliënten met een chronische ziekte zoals hartfalen of COPD. In de gesprekken staan het inventariseren van wensen en behoeften centraal. Omdat mensen het moeilijk vinden om een gesprek aan te gaan, vindt er eerst een kennismakingsgesprek plaats waarna er afgestemd wordt wat de cliënt prettig vindt. Vaak ervaren cliënten en hun naaste het als prettig om met een palliatieve zorg verpleegkundige in contact te komen”, vertelt Jenneke. 

HUISBEZOEKEN Vanaf dan gaat Jenneke langs door middel van huisbezoeken. In het begin voert ze het gesprek met de cliënt zelf, waarbij een echtgenoot of een van de kinderen aanwezig is. In de gesprekken komt het lichamelijke functioneren aan de orde, wat de cliënt nog wil aan ziekenhuisopnames, reanimatie maar ook wat de cliënt bij het ziektebeeld kan verwachten. Maar niet minder belangrijk, ook hoe iemand het beleeft. Er is aandacht voor verlies en rouw. Op welke manier gaan de cliënt en hun naaste om met het afscheid nemen van elkaar? Welke activiteiten geven energie of wie is van betekenis op dit moment? 

Jenneke: ,,Bij elk mens bemerk ik dat er behoefte is om rust, houvast en troost te ervaren, juist in deze fase. Soms bemerk ik bezorgdheid of angst. Samen met de cliënt onderzoeken we wat dan kan helpen. Soms schakel ik dan een pastoraal medewerker in. Lelie zorggroep is een christelijke organisatie, daarom hechten we veel waarde aan zingeving. Tegelijkertijd respecteren we de verschillende manier waarop cliënten en hun naasten omgaan met zingeving.”

NAASTE Vaak is het zo dat wanneer cliënt in de laatste fase van het leven komt, de begeleiding en ondersteuning aan de echtgenote en familie meer op de voorgrond staan. ,,De naasten   ondersteunen als zij een dierbare gaan verliezen. Het is bijzonder om samen op te mogen trekken met de cliënt en hun naaste in een heel kwetsbare situatie. Palliatieve zorg en begeleiding kan pittig zijn, maar geeft ook heel veel waardevolle ontmoetingen.”

Na verloop van tijd ontstond er voorzichtig erkenning voor elkaar

Jenneke weet daar een mooi voorbeeld van te noemen. ,,Er was een echtpaar, waarbij een meneer ernstig ziek was. In de eerste periode toen meneer nog behandeld werd was er veel boosheid, weerstand en onbegrip bij zijn vrouw. Ze vond het ontzettend moeilijk om haar man te verliezen en was bang voor de toekomst. Ik ben met meneer en mevrouw in gesprek gegaan en gaf hen de ruimte hun gevoelens en emoties te delen met elkaar. Na verloop van tijd ontstond er voorzichtig erkenning voor elkaar. Door de acceptatie en de rust kon mevrouw beter voor haar man zorgen en hem het beste geven. Zeker waren er ook moeilijke momenten maar de kostbare tijd die ze nog samen hadden is goed geweest.”

Na het overlijden van de cliënt bezoekt Jenneke de naaste. Na vier tot zes weken vindt er een nazorggesprek plaats. 

KLEINE TEAMS In de tweede plaats werkt Jenneke nauw samen met haar collega’s van het thuiszorgteam. ,,De samenwerking met de wijkverpleegkundige en EVV verloopt heel prettig, waardoor we elkaar goed aanvullen. Als organisatie werken we met kleine teams en stemmen we veel af, wat vertrouwen geeft aan de cliënt en hun naaste.” Tevens bestaat er een nauwe samenwerking met de huisarts voor  de meest passende zorg. Tot slot zet Jenneke zich in voor goede palliatieve zorg in de regio samen met huisartsen, palliatieve zorg verpleegkundigen van andere zorgorganisaties en het ziekenhuis. 

Dit artikel wordt u aangeboden door Lelie Zorggroep.