Auteur Gerard van Loenen (r) bezig met het signeren van de boeken kort na de presentatie in de Gedachteniskerk in Rhenen.
Auteur Gerard van Loenen (r) bezig met het signeren van de boeken kort na de presentatie in de Gedachteniskerk in Rhenen. Jan van den Brink

Publicatie over verzet broers Van Loenen ‘leest als een avontuurlijk jongensboek’

22 oktober 2021 om 07:25 Historie

RHENEN/REGIO Rhenens burgemeester Hans van der Pas was vorige week woensdagochtend lovend over de nieuwe (oorlogs)publicatie waarin de gemeente Rhenen een grote rol speelt. Die komt van de hand van Gerard van Loenen waarin hij het verhaal van zijn vader Henk en diens broer Luuk centraal stelt. Beiden kwamen oorspronkelijk uit Zeist en vervulden een belangrijke rol in het verzet in de wijde regio. Vader Henk heeft daar nooit over willen vertellen. Zoon Gerard raakte nieuwsgierig naar diens oorlogsverleden en belandde van het ene in het andere verbazingwekkende verhaal. ,,Het is goed dat dit soort boeken gemaakt worden,” aldus Van der Pas.

door Martin Brink

Het onderzoek resulteert nu in een publicatie (‘Twee broers, één missie Cawton. De verzetsactiviteiten van Henk en Luuk van Loenen’) die zoon Gerard van Loenen in eigen beheer via uitgeverij Nabij Producties uitgaf. De oplage is slechts vierhonderd stuks. Voor een bedrag van 17,95 euro krijgt de écht geïnteresseerde een goed doorwrocht werkstuk met duidelijke verhaallijnen. De presentatie was in de Rhenense Gedachteniskerk.

De broers kwamen eind 1941 in Rhenen terecht, waar Henk ging werken bij de Wederopbouwdienst. Luuk verhuisde naar Apeldoorn en kwam daar vanaf 1942 in aanraking met pilotenhulp. Veel later in de oorlog werden ze door de geallieerden ingezet om contact te onderhouden met het bevrijde deel van Nederland. Ze formeerden en begeleidden werkgroepen die zelfstandig verder gingen.

Het is goed dat dit soort boeken gemaakt worden.

CAWTON Henk van Loenen, als geheim agent opgeleid in Engeland, zette de organisatie Cawton op en raakte nauw betrokken bij het verstrekken van militaire inlichtingen aan de geallieerden. Ook bij crossings over de Waal, de Nederrijn en door de Biesbosch, waarbij piloten vanuit bezet gebied weer naar bevrijd gebied werden gebracht, hadden de broers een belangrijke rol.

De zoektocht naar dit onbekende verleden van zijn vader begon toen de in Zuid-Limburg woonachtige Gerard van Loenen na het overlijden van zijn vrouw meer tijd kreeg voor onderzoek. ,,Pa wilde nooit iets daarover vertellen. Hij verwees altijd naar een interview. Later kwam ik er achter dat hij met schrijver Rik Valkenburg een gesprek had voor zijn boek. Binnen korte tijd had ik het aangeschaft. Hij verwees ook naar Kroniek van Ede.” 

Het werd vervolgens een heuse speurtocht die de schrijver naar velerlei personen bracht, waaronder Loek Caspers, dé verzetsvrouwe op de Heuvelrug en naar familie ver overzee die nagelaten papieren opzochten. Een regelrechte vondst waren de onontgonnen verslagen die verzetsmensen invulden voor de geallieerden kort na de oorlog. 

Dit onbekende archief in de VS bleek een gouden vondst. Schrijver Van Loenen vond daarin veel onbekende details of zaken die een nieuw licht wierpen op bepaalde gebeurtenissen. Hij liet driehonderd lijsten overkomen om het verhaal compleet te krijgen.Van Loenen vertelde ook dat pa een grote kennissenkring had. ,,Dat waren allemaal mensen uit het verzet.” Ook kwam uit zijn studie naar voren dat de mensen van dat verzet vaak geen enkel idee hadden wat er zich achter de schermen afspeelde. Hij kon zich dat goed voorstellen. Het is immers beter om niet te veel te weten...

Het grote algehele verhaal mag bekend zijn, maar het begint pas te leven als het persoonlijk wordt.

PERSOONLIJK Voor burgemeester Van der Pas begon het boek pas echt goed te leven toen hij het concept doornam. Daarom kon hij in zijn toespraak nadat hij het eerste exemplaar overhandigd had gekregen, met een gerust hart melden ,,dat het grote algehele verhaal bekend mag zijn, maar dat het pas begint te leven als het persoonlijk wordt. Wat dat betreft kan de lezer zich in de avontuurlijke levens van de broers én andere verzetsmensen onderdompelen. ,,Het leest als een spannend jongensboek”, aldus de burgemeester. Hij refereerde ook aan recente boeken over Elst waarin dagboeken van jongemannen als uitgangspunt zijn genomen en waarin het ‘alledaagse’ leven wordt beschreven met plaatselijke hoogtepunten.

SJOERD DE JONG Een facet van de activiteiten van Van Loenen kwam heel opmerkelijk ook terecht in een verhaal in de Veenendaalse Krant toen Sjoerd de Jong voor zijn Veens Verleden-rubriek een gesprek had met Gijs Henken in de Middelbuurt. Die vertelde dat er op het erf van zijn vader (onder meer Joodse) onderduikers zaten en verzetsmensen. Een onderduiker nam een aantal bijzondere foto’s, waaronder één van Van Loenen in actie tijdens zendactiviteiten. Die foto staat ook op de omslag. Het verhaal van De Jong kwam in 1993 terecht in zijn tweede verhalenbundel. 

,,Het is goed dat de studie er nu is”, meldde Van der Pas. ,,Want ik weet precies hoe het met onderzoekers gaat. Je vindt steeds meer en dus is het nooit af. Het is goed dat er nu een punt achter is gezet.” Voor Gerard van Loenen is dat ten dele waar. Weliswaar lijkt de studie in 228 pagina’s nu helemaal af maar hij heeft nog stof genoeg voor een tweede deel waarin deelaspecten nader kunnen worden uitgewerkt.

En als er een tweede deel komt, zou het volgens sommigen wel uiterst handig zijn om een plaatsnaam-, personen- en trefwoordenregister op te nemen. Die ontbreekt en door de hoeveelheid aan informatie die de lezer krijgt, is het soms zoeken naar de juiste gegevens.

De nieuwe uitgave is in de plaatselijke boekhandel verkrijgbaar.

De schrijver bekijkt samen met Rijnpostredacteur Martin Brink de nieuwe publicatie.
Toon Blokland, gespecialiseerd in de Elster oorlogshistoirie, laat een boek signeren.
Genodigden praten elkaar bij.
Afbeelding
Burgemeester Hans van der Pas ontvangt het eerste boek.
De omslag van het boek.
Afbeelding
Afbeelding
Henk van Loenen (2e van rechts) op het erf aan de Middelbuurtseweg 56.
Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie