De verkiezingen in Rhenen: hoe één stem het verschil kan maken

RHENEN Opnieuw was het in Rhenen uiterst spannend bij de gemeenteraadsverkiezingen. En opnieuw - net zoals vier jaar geleden - maakten slechts enkele stemmen een verschil van een hele zetel. Was het in 2018 een verschil van vijf stemmen waardoor er een zetel verschoof, woensdagavond maakten twee stemmen het verschil uit. 

door Sander van Opstal

Vanaf een uur of tien ‘s avonds begonnen de uitslagen binnen te komen. Als een echte talkshowhost presenteerde burgemeester Hans van der Pas de uitslagen van de verschillende stembureaus in Rhenen. En de hele avond bouwde zich een climax op. Geleidelijk aan toonde zich een aantal verschuivingen die sommige partijen stil maakte, en die bij andere partijen juist tot vreugde leidde.

WINNAARS EN VERLIEZERS Allereerst de partij die het niet haalde: TROTS. Deze partij haalde meer stemmen dan de vorige keren, maar werd niet de verrassing die het had kunnen worden. Geen zetel, ondanks het bondgenootschap met de Boer Burger Beweging.
Een verliezer was de CU, die terugging naar één (1) zetel. De VVD keek niet blij, want deze bleef op drie (3) zetels steken. Het CDA en de PvdA kwamen naar hun eigen gevoel goed weg met het behoud van ieder een (1) zetel. PR/GroenLinks en D66 toonden zetelbehoud: drie (3) en respectievelijk twee (2) zetels.

TROTS heeft nu voor de derde keer de neus gestoten. Het gat op rechts blijft aanwezig. Het gat op links blijft ook aanwezig. Geen SP of PvdD

Maar dan de winnaars. Grote winnaars waren de SGP en Rhenens Belang. SGP naar vijf (5) zetels. Dat is een grote bonus voor deze partij. Ze waren er zelf een beetje beduusd van. Rhenens Belang naar drie (3) zetels. Dat is in lijn met de landelijke ontwikkeling, waarin lokale partijen in heel Nederland een groeiend aantal kiezers weten te boeien. Dat herhaalde zich bij Rhenens Belang. Maar er is meer: de wijze van oppositie voeren door Rhenens Belang werd herkend en beloond door de kiezer.

Waarom gaat de ene partij achteruit en de andere vooruit? Wat voor betekenis moeten we hieraan verbinden? Uiteraard werd daarover gespeculeerd. Was de campagne niet goed gevoerd, was de lijsttrekker te nieuw en daardoor te onbekend? Wat zegt de kiezer hier mee? Zonder fatsoenlijke exitpolls (waarbij grote aantallen kiezers uitvoerig geïnterviewd worden) blijft dat giswerk. En er zit ook iets zuurs aan, om zoiets breed uit te meten. Er is hard en hartstochtelijk in de gemeenteraad gewerkt, en iedere partij kan heel goed zelf haar campagne, lijsttrekker en het gevoerde beleid evalueren. 

CONCLUSIES De SGP heeft in Rhenen een sterke en groeiende achterban. Een andere conclusie: Rhenen kent geen grote groepen mensen die een protestpartij oprichten en daarmee in de raad komen. TROTS heeft nu voor de derde keer de neus gestoten. Het gat op rechts blijft aanwezig. Het gat op links blijft ook aanwezig. Geen SP of PvdD. Maar zou dat juist zijn? Beter gezegd: Rhenen is anders. De gemiddelde Rhenenaar is gematigd in haar/zijn opvattingen, hard werkend, (verdient wat meer dan het landelijk gemiddelde, en is wat minder vaak werkloos dan het landelijk gemiddelde) sociaal, doet graag vrijwilligerswerk en wil een gematigde raad die uitblinkt in samenwerken.

Maandag aanstaande wordt om 10.00 uur ‘s ochtends de definitieve uitslag bekend gemaakt. Een aantal kandidaat-raadsleden zal de komende dagen in spanning zitten. Zouden ze, door een partijgenoot, die lager op de lijst staat, op grond van voorkeursstemmen nog verdrongen kunnen worden? Dat wordt aanstaande maandag verteld. We zullen vervolgens in de komende weken gaan zien hoe de SGP, als de grootste partij in de raad, de coalitieonderhandelingen ingaat.

ÉÉN STEM Maar die stem van die ene persoon, hoe zit dat? D66 kwam twee stemmen tekort en bleef daarom op twee zetels steken, PR/GroenLinks kreeg die twee stemmen meer dan D66 en kreeg drie zetels. Maar het verschil was één stem toch? Ja, het verschil in aantal opgetelde stemmen is twee, maar dat ontstaat doordat een persoon in plaats van op partij A, op partij B stemt. Dus die ene stem minder bij partij A is een extra stem bij partij B. En als je die twee stemmenaantallen van elkaar aftrekt is het verschil twee. Tel het zelf maar na met hulp van een getallenvoorbeeld. Als één iemand anders stemt, maakt dat een verschil van twee.