Aanvraag voor plaquette omgekomen raadsleden in Veenendaal

Veenendaal - De voormalige Veenendaalse gemeenteraadsleden Willem van Barneveld en Simon Levie van Essen moeten worden herdacht met een gedenksteen in het gemeentehuis. Dat voorstel doen Jaap Pilon en Constant van den Heuvel in een brief aan de gemeenteraad en het college van Burgemeester en wethouders.

 Beiden staan weliswaar op de gedenkmuur op het Stationsplein, maar moeten volgens de indieners ook op het gemeentehuis blijvend in herinnering worden geroepen. Beide raadsleden kwamen om tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitse kampen. De liberaal Simon Levie van Essen (1865-1943) was raadslid in de periode 1915 - 1919. Met zijn oudere broer Abraham Levie van Essen vormde hij de directie van de firma “Weduwe L.N. van Essen” in de Hoofdstraat. Het bedrijf was een groothandel in “koloniale waren”, zoals koffie. Na de oorlog zou zijn zoon Reinold David van Essen de zaak overnemen. 

Waterleiding

Simon van Essen zette zich als raadslid onder meer in voor de aanleg van de waterleiding in Veenendaal. In 1942 moest Van Essen verplicht verhuizen naar de joodse wijk in Amsterdam en in april 1943 kwam hij in het doorgangskamp Westerbork. In juli van hetzelfde jaar werd hij gedeporteerd naar Sobibor, waar hij op 78-jarige leeftijd werd vermoord in de gaskamer. Willem van Barneveld (1888-1945) was raadslid voor de sociaaldemocraten (SDAP) van 1937 tot augustus 1941 toen de Nazi’s de gemeenteraad ophieven. Als handelaar in textiel trok hij met een kar onder andere de Betuwe in. 

Arme Veenendalers

Als raadslid verdedigde hij de belangen van arme inwoners en deed hij onderzoek naar de watervoorziening voor de lokale woonwagenbewoners. Tijdens de Bezetting gaf hij in zijn huis aan de Savornin Lohmanstraat onderdak aan het joodse echtpaar Machiel en Marie van Moppens-Salomon. Door verraad werd hij met het echtpaar en zijn eigen zoon Gerard in april 1944 gearresteerd. Gerard ontsnapte, maar de anderen gingen op transport. Het echtpaar Van Moppens overleefde de oorlog niet. Van Barneveld zat in de kampen Vught en Sachsenhausen. In concentratiekamp Buchenwald stierf hij op 56-jarige leeftijd. Pilon (stadsgids en oud-wethouder) en Van den Heuvel (docent Geschiedenis Ichthus College) stellen dat deze mannen eigenlijk symbool zijn voor wat er gebeurt als er een dictatuur komt. Zij moeten herdacht worden.

Verval

In de brief staat: “Om vanzelfsprekendheid en daarmee het verval van de rechtsstaat en de democratie tegen te gaan, is zichtbaarheid nodig. Zeker op de plaats, waar de principes van onze rechtstaat en onze democratie het meest nadrukkelijk functioneren: het gemeentehuis”
Aan de brief ging historisch onderzoek vooraf, waarbij ook gebruik gemaakt werd van het onderzoekswerk van Arie van Barneveld en Leen Boot. De laatste doet onderzoek naar de bouw- en bewonersgeschiedenis van “Het Suikervat” in de Hoofdstraat. Hij heeft daarbij veel nieuwe gegevens gevonden over Joods Veenendaal.