Open Monumentendag: Fietsen langs verborgen pareltjes

Vanwege corona heeft de jaarlijkse Dag van de Architectuur en Open Monumentendag in 2020 een andere opzet in Veenendaal. Geen uitgebreid publieksprogramma en geen openstelling, maar wél op zaterdag 12 september een ontdekkingstocht langs opvallende en verborgen monumenten. Thema voor de komende editie is ‘Leermonumenten’. Omdat van elk monument wel iets te leren en te ontdekken valt.

Door Marco Diepeveen

VEENENDAAL – Het jaarlijkse landelijke thema van Open Monumentendag suggereert dat op zaterdag 12 september alleen onderwijsinstellingen centraal staan. “De fiets/wandeltocht voert wel langs een aantal Veenendaalse scholen”, zegt architect Johan Huibers, voorzitter van het Architectuurcentrum Veenendaal. Deze stichting organiseert activiteiten op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur in Veenendaal.

Eben-Haëzerkerkje

“Van elk monument valt iets te leren, is de gedachte. Wie deelneemt aan de tocht van 11 kilometer door het Veenendaalse centrum, gaat anders kijken naar monumenten. Elk relevant gebouw langs de route vertelt een eigen verhaal, in Veenendaals perspectief en als onderdeel van de Veenendaalse identiteit. Waarom staat het daar, in die omgeving? Wat is de betekenis van het pand? En de toevoegde waarde? Op die vragen krijg je een antwoord. Want bij elk karakteristiek stoppunt wordt uitleg gegeven. Zo kunnen we die verhalen doorgeven aan nieuwe generaties.” De geschiedenis van een plek kan dienen als basis en startmoment voor nieuwe ideeën, ondernemersgeest en ontwikkelingen. Locaties waar verleden, heden en toekomst samenkomen. Oud brengt nieuw voort, met respect voor het oude. Denk bijvoorbeeld aan de voormalige PHV-kousen- en tricotagefabriek aan de Vijgendam, die momenteel wordt getransformeerd tot een hofje met woningen. Het oude en vervallen Eben-Haëzerkerkje, weggestopt aan de Zandstraat en gebouwd in 1864 voor de Christelijke Afgescheiden Gemeente, wordt ook een woonhofje. DownTown aan de Tuinstraat, een bruisend ontmoetingscentrum met diverse sociaal-maatschappelijke en commerciële functies, was ooit een christelijk-gereformeerd kerkgebouw. En de oude technische school (Talmaschool) aan de Industrielaan herbergt tegenwoordig appartementen onder de naam De Reünie. Bewonder het allemaal op 12 september.

Documentaire

“Voor het zesde jaar is de Dag van de Architectuur gekoppeld aan Open Monumentendag. Binnenkort verschijnt een documentaire over architectuur in Veenendaal, Utrecht en Amersfoort. Deze brengt verleden, heden en toekomst van monumenten in beeld. Precies hetzelfde als dat wij beogen met ons programma. In Veenendaal staan de ontwikkelingen nooit stil.” Het proces van oud naar nieuw bewonderen betekent ook oog hebben voor het bouwen van morgen. Duurzaam hergebruik vervangt steeds meer de toepassing van primaire grondstoffen. Plus de keuze voor systemen voor duurzame energieopwekking. Veenendaal wil in 2030 een circulaire stad zijn, vijf jaar later gevolgd door het predicaat energieneutraal.

CLV

“Dat komt allemaal tot uitdrukking in de vernieuwbouw van het Christelijk Lyceum Veenendaal (CLV) aan de Kerkewijk”, vervolgt Hennie Henzen, voorzitter van het organiserend comité en actief binnen de Historische Vereniging Oud-Veenendaal. “Dat is het enige gebouw dat wel is geopend tijdens Open Monumentendag. Althans het Brughuis, bedoeld voor de brugklassen.” De school en de architect presenteren zaterdag een aantal keren de ideeën en het ontwerp die ten grondslag liggen aan de nieuwbouw. In het Brughuis staat ook een aantal door kinderen thuis vervaardigde bouwwerken tentoongesteld, als alternatief voor het traditionele Bouwdorp. Hierbij zijn ook de prijswinnaars van de Bouwdorpwedstrijd te bewonderen, dus een flinke dosis jeugdige creativiteit en inspiratie. Bezoek op Open Monumentendag aan het CLV is beperkt tot maximaal tweehonderd belangstellenden en gaat via tijdsloten (groepen van maximaal acht personen). Gratis aanmelding vooraf is nodig op: www.inkijknieuwbouwclv.eventbrite.nl.

Joodse begraafplaats

Voor de fiets/wandelroute geldt geen start- en eindtijd. Beginpunt is de PHV-fabriek aan de Vijgendam, eindpunt het Kees Stipplein. Via de twee molens aan de Nieuweweg – molen De Vriendschap ondergaat momenteel een transitie en renovatie – voert de tocht door de Davidsstraat en Molenstraat naar de Oude Kerk. Vervolgens stilstaan bij het moderne schoolgebouw van CSV Het Perron aan de Sportlaan en de voormalige Sola Fide-kerk aan de Eikenlaan (momenteel verbouwd tot trainings- en vormingscentrum) richting het Franse Gat. Tot slot het CSV, het Pionierskwartier rond de Ambachtsstraat en de Kerkewijk met de Teekenschool, de ULO (thans notariskantoor Ottens) en De Cultuurfabriek (de vroegere Hollandia Wolfabriek). Tijdens de fietsroute haalt u onderweg een gratis Fietsstad 2020-waterflesje en -zadeldekje op bij De Bombardon, Achterkerkstraat 47, in Veenendaal. Precies achter de Oude Kerk. De enige activiteit op zondag 13 september is de zeldzame openstelling van de oude joodse begraafplaats aan de Parallelweg. Tussen 14.00 en 16.00 uur geven vrijwilligers hier tekst en uitleg. 

De complete fietsroute van de Dag van de Architectuur/Open Monumentendag verscheen in de Rijnpost van 2 september als bijlage in de krant.