‘De Grebbeberg is voor mij heilige grond’

RHENEN De Koninklijke Militaire Kapel Johan Willem Friso vroeg luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif om een bijzondere bijdrage te leveren aan het herdenkingsconcert voor de Slag om de Grebbeberg. Op maandag 9 mei zal de oud-commandant Landstrijdkrachten in de Cunerakerk een persoonlijke vertelling houden over zijn tijd als ISAF-commandant in Zuid-Afghanistan, omlijst door militaire muziek en beelden.

door Marco Diepeveen

Nederland kent luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif als voormalig commandant Landstrijdkrachten (2011 tot 2016). De laatste maanden groeide zijn bekendheid als militair deskundige die bijna dagelijks commentaar geeft op de oorlog in Oekraïne. Ook verschijnt hij veelvuldig in de media als voorzitter van de Invictus Games voor gewonde militairen in Den Haag.

CARRIÈRE De topmilitair weet waarover hij spreekt, met een indrukwekkende carrière achter de rug. Na zijn afstuderen aan de Koninklijke Militaire Academie werd hij pelotonscommandant bij het Garderegiment Grenadiers en Jagers. Na zijn bevordering tot luitenant-kolonel kwam De Kruif terecht bij de Landmachtstaf in Den Haag. In 2001 volgde uitzending naar Bosnië met 42 Pantserinfanteriebataljon Limburgse Jagers voor SFOR.

De prijs van vrijheid is niet in beton gegoten

Met de rang van generaal-majoor was De Kruif van 2008 tot 2009 regionaal commandant van de ISAF-missie in Zuid-Afghanistan, met het bevel over 45.000 manschappen. Voor zijn militaire verdiensten werden hem talrijke (inter)nationale onderscheidingen toegekend. Waaronder die van commandeur in de Orde van Oranje-Nassau met de Zwaarden en de prestigieuze orde van het Légion d’honneur, de hoogste en belangrijkste Franse onderscheiding. 

MANHAFTIG Gevraagd naar zijn band met Rhenen: ,,Ik identificeer mij met de Grebbeberg. De Grebbeberg, waar het Nederlandse leger in 1940 manhaftig standhield tegen een Duitse overmacht, is voor mij heilige grond. Een achteroom vocht daar. Ik ben initiator van de Grebbeberg Masters, een jaarlijks sportevenement met en voor gewond Defensiepersoneel in recreatiegebied Kwintelooijen en op de Grebbeberg. De opbrengst komt ten goede aan herstel. Een prachtige combinatie van herdenken, helpen en fysiek bezig zijn.”

De vergelijking van de Grebbeberg Masters met de Invictus Games dringt zich op. Al is het laatstgenoemde sportspektakel natuurlijk van een geheel andere orde en omvang, met een internationaal deelnemersveld en dito exposure. De vijfhonderd sporters – militairen en veteranen met fysieke en/of mentale verwondingen – zijn afkomstig uit twintig verschillende landen. In het Haagse Zuiderpark vertoonden ze hun competenties in tien verschillende disciplines. De initiatiefnemer voor de Invictus Games is de Britse prins Harry, zelf een Afghanistan-veteraan. De Kruif is voorzitter van de Nederlandse editie van het evenement, dat voor het eerst hier plaatsvond.

GEEN ZELFMEDELIJDEN ,,De Invictus Games gebruiken de kracht van sport om herstel te stimuleren, revalidatie te ondersteunen en breder begrip en respect te kweken voor veteranen. ‘Invictus’ symboliseert de vechtlustige geest. Het laat zien wat je, ondanks je verwondingen, kunt bereiken. Je kunt meer dan jezelf denkt. Er komt zoveel kracht los bij de sporters, wat zeer indrukwekkend is. Ze hoeven geen zelfmedelijden. Het is mooi om te zien dat gewonde militairen zulke grote stappen zetten in hun herstel. De spelen bewijzen dat de weerstand van de mens eigenlijk onbegrensd is. De deelnemers overwinnen zichzelf. In een omgeving die je niet afrekent op wie je bent, maar die je waardeert om wie je bent.”

Wat De Kruif ten gehore gaat brengen in de Cunerakerk, blijft nog een verrassing. ,,Het zijn bewerkte citaten uit mijn autobiografie ‘Zandhappen’, die mijn tijd in Afghanistan beschrijft. Bijvoorbeeld over mijn aanstelling als ISAF-commandant, mijn vertrek van het thuisfront en de confrontatie met oorlogsslachtoffers. Voor mij zal het een uitdaging zijn om zo’n voorstelling te geven. Maar als militair ga ik uitdagingen graag aan.”

OEKRAÏNE De afschuwelijke oorlog in Oekraïne maakt pijnlijk duidelijk hoe kwetsbaar vrijheid en democratie zijn. Nog steeds, anno 2022, en ook in Europa. Moedig strijden om die vrijheid en democratie te beschermen – het gebeurt dagelijks in het verwoeste Oekraïne, wat een vreselijke tol eist. De hartverscheurende beelden zeggen genoeg. Tijdens het herdenkingsconcert zullen de spotlights dus niet alleen schijnen op de Grebbeberg en Afghanistan. 

,,De prijs van vrijheid is niet in beton gegoten. Echte vrijheid kent geen prijs. Verlies wordt pas definitief als wij niet meer durven te vechten voor onze waarden. Daarom ben ik trots op iedereen die zijn leven waagt als het kwaad moet worden bestreden. Die doet waar wij voor staan, waarin wij geloven. Hun offers mogen nooit worden vergeten. Ook niet van de jongens die op de Grebbeberg hun leven gaven. Het was een verloren slag, maar zeker geen zinloze slag. Het duurde vijf jaar om onze vrijheid te herwinnen. Ik herdenk de oorlogsslachtoffers en vier tegelijk de moed van hen die vochten voor onze vrijheid. Als we hen niet meer eren, vergeten we ook waarvoor ze zijn gevallen.”

FILM Herdenkingstoerisme in Rhenen juicht de luitenant-generaal van harte toe. ,,Ik vind het belangrijk om me daar persoonlijk voor in te spannen. Met een aantal kartrekkers proberen we een film over de Slag om de Grebbeberg te realiseren. Martin Lagestee is de producent. We hopen dit jaar de benodigde financiering rond te krijgen. Als dat lukt, dan volgt de première in 2025.”

Een eerdere poging van Lagestee om de Grebbeberg voor het eerst op het witte doek te brengen, mislukte vijf jaar geleden. Toen ontbrak het benodigde budget. ,,Ditmaal hopen we mee te liften op het succes van de kaskraker ‘De Slag om de Schelde’. Ook het oorlogsepos van de Grebbeberg leent zich zeker voor een film.”

Tickets voor het herdenkingsconcert in de Cunerakerk op 9 mei zijn verkrijgbaar bij de VVV in Stadsmuseum Rhenen, Markt 20, en via www.slagomdegrebbeberg.nl. Aanvang concert: 20.00 uur.