Parel met Europese allure: LEADER-programma bezoekt Turfweide in Veenendaal

VEENENDAAL De Turfweide is deels gesubsidieerd met geld uit Brussel. Dat vloeit voort uit het Europese LEADER-programma voor plattelandsontwikkeling. De regionale ‘ambassadeurs’ en lobbyisten van LEADER gingen op excursie om kennis te maken met het resultaat en de toekomstplannen.

door Marco Diepeveen

Ruim dertig bezoekers, onder wie mensen van LEADER, twee wijkagenten, buurtbewoners en participanten van de Turfweide lieten zich bijpraten door Stichting Turfweide Veenendaal en de gemeente. 

Eerst een stukje geschiedenis. Het idee voor de Turfweide, een natuurontwikkelingsproject van 3,5 hectare langs de Slaperdijk en bij De Roode Haan, komt voort uit het Gilbertjaar 2019. De eerste Veenendaalse architectuurprijs De Gilbert werd uitgereikt aan het gerenommeerde Antwerpse bureau OMGEVING, dat hiervoor een visie schetste.

BURGERINITIATIEF

Stichtingsvoorzitter Johan Huibers: ,,De Turfweide is een gereconstrueerd historisch cultuurlandschap uit de tijd van de vroegere turfwinning. Slootjes, weiden, droog en nat grasland, legakkers, kruidenrijke vegetatie, wandelpaden. Een traditioneel Veens veenlandschap dat een educatieve, een landschappelijke én een toeristische functie gaat vervullen. Ecologie, recreatie, historie en educatie komen hier samen. Een uitloopgebied voor Veenendaal-West en een natuurlijke verbinding tussen stad en platteland. Bovendien dient het als infiltratiebekken voor overtollig hemelwater.”

We zijn trots op de Turfweide en dankbaar voor ieders inspanningen

Het voormalige maisveld was in eigendom van de gemeente. Een boer pachtte het. ,,We zijn blij met de goede ambtelijke en bestuurlijke medewerking vanuit de gemeente. De Turfweide is een burgerinitiatief. De gemeente heeft de grond verkocht, de Veenendaalse erfgoedorganisatie Tomorrow is eigenaar, de stichting exploiteert het en Rosa Novum (een hoveniersbedrijf met personeel met een afstand tot de arbeidsmarkt, onderdeel van de Ginkel Groep) zorgt voor het onderhoud. Ook het waterschap ging akkoord en doet mee.”

Er ligt een breed financieel fundament onder het tot leven gewekte landschapskunstwerk. Diverse potjes deden een duit in het zakje: twee ton van de provincie, de gemeente en de Europese Unie, de overige twee ton van Tomorrow en diverse (particuliere) fondsen.

OMWONENDEN POSITIEF

,,We zijn trots op de Turfweide en dankbaar voor ieders inspanningen. De buurt, verenigd in Buurtbelang Slaperdijk, was de belangrijkste partner. Zonder hun medewerking zou de Turfweide stranden”, erkent secretaris Marcel Kaijen. ,,In het begin waren er best wat strubbelingen. De uitvoering dreigde zelfs te stoppen. Tot een enquête uitwees dat 75 procent van de omwonenden positief was. Naarmate de plannen concreter werden, verdween de scepsis nagenoeg geheel.”

We tellen hier wel zestig à zeventig verschillende soorten vegetatie

Jan Brinkhuis wijdt uit over de gunstige natuurontwikkeling. Een toonbeeld van geslaagde biodiversiteit. ,,Het middengedeelte met de legakkers is voedselarme grond, opgegraven uit de diepere aardlagen. Daar ontwikkelt zich soortenrijke vegetatie, zoals rolklaver. Uit de sloten hebben we voedselrijke grond tegen de dijk aan gelegd. Daar groeit bijvoorbeeld kamille. We tellen hier wel zestig à zeventig verschillende soorten vegetatie. Uiteindelijk moet de Turfweide blauw, kruidenrijk grasland worden. Nee, turf wordt hier niet meer gewonnen. Het oogt als een voormalig turfwinningsveld. Vergelijk de ecologische uitstraling en inrichting enigszins met De Groene Grens en de Binnenveldse Hooilanden.”

Het bijzondere ecologische landschapsmonument wordt ook een paradijs voor dieren, zoals sprinkhanen (talloze soorten), oeverzwaluwen, reeën en ganzen. Een buurtbewoner signaleerde zelfs de zeldzame ijsvogel.

Het extensieve natuurbeheer is niet te ingrijpend en te dwingend. Rosa Novum maait één tot twee keer per jaar om de grond voedselarm te laten. Voor de rest moet de natuur zijn gang gaan. Leven en laten leven. Binnen drie tot vijf jaar is de Turfweide ‘volgroeid’.

(de tekst gaat onder de foto verder)

De Turfweide is een gereconstrueerd historisch cultuurlandschap uit de tijd van de vroegere turfwinning. - Marco Diepeveen

VOLLE STEUN VAN GEMEENTE

De gemeente Veenendaal omarmt het geslaagde burgerinitiatief. Astrid Swart is projectleider ruimtelijke plannen bij de gemeente. ,,Het is erg bijzonder. Veenendaal heeft weinig buitengebied en daardoor weinig natuuraanleg. De gemeente stimuleert de Turfweide ten volle en is er erg blij mee. Draagvlak was nodig. Dat duurde even door de nodige hobbels, maar uiteindelijk kwam het er.”

De droom van de initiatiefnemers is nog niet afgelopen. Huibers: ,,Als er voldoende fondsen binnenkomen, denken we aan een vogelkijkhut op de terp. Die ondersteunt educatieve activiteiten voor het onderwijs, waar we ons nu op gaan richten. Ook is er behoefte aan informatiepanelen. In de verre toekomst zou een doorsteek naar De Roode Haan fantastisch zijn. Dat gebied mee herontwikkelen en de verdwenen Spaanse redoute herbouwen.”

GEEN OVERLAST

Van overlast of vandalisme - waar de buurtbewoners aanvankelijk voor vreesden - is gelukkig geen sprake. Wijkagent Suzanne van Dijk: ,,Het scheelt dat er nu borden met bepalingen staan. Dan kunnen we bezoekers daarop wijzen en handhaven. Agenten hebben weleens baldadige jongelui hier aangetroffen, maar over het algemeen valt het reuze mee met overlast. Rommel ligt er zelden. Ook vanuit de wijk ontvangen we niet of nauwelijks klachten. Het scheelt dat de Turfweide redelijk verscholen ligt, het niet aan een doorgaande route voor jongeren ligt en dat het hier ‘s avonds pikkedonker is. Bezoekers mogen zich niet buiten de paden begeven.”