Column Jurgen Hillaert: ‘Coroniaans’

‘’Alledaagse woorden die zomaar een nieuwe, zeer specifieke betekenis krijgen die iedereen moeiteloos begrijpt en gebruikt. De aantallen. De cijfers. De maatregelen. De uitweg. Afstand. De mededelingen. De prik. Daartegenover het menselijks: de onmacht. De wanhoop. De uitzichtloosheid. De twijfel. De achterdocht. De realiteit. De overlevingskunst. Minder makkelijk in het gebruik. Meer betekenis. Als je taalfora bijhoudt, zie je dat Neerlandici smullen van het Coroniaans. Een hele generatie groeit op met het idee dat positief iets negatiefs is.

Ook in Veenendaal heb je zulke woorden die geen uitleg behoeven. Als je naar het dorp gaat, begrijpt iedereen waar je heen gaat. Dat is niet naar Achterberg, Ederveen of De Klomp. En als je het over zondag hebt in Veenendaal, weet iedereen hier dat daar een heel verhaal bij hoort. De Veense zondag is bijna een vorm van immaterieel erfgoed. En hoor je “’t is hee knijns!”, dan is er echt iets aan de hand.
Te gek voor woorden. Of meer specifiek, bij de konijnen af. Nu is ‘knijns’ meer een voorbeeld van Veens dialect. Bij toeval stuitte ik op de site van Oud Veenendaal op een sprookje dat helemaal in het Veens dialect is naverteld: ‘Ut sprokie van sneewitjie en de zeuve dwarege’. Nu ben ik niet zo van de sprookjes, maar dit verhaal is echt een juweeltje. Het begint als volgt: ‘Omtrent of hèèl waor nou Lammetajje is, onder an de bareg, wòònde veur jaore een kòning en een kòningin.’ De rest zal ik niet uitschrijven, maar ook als je het Veens niet helemaal machtig bent, weet je in ieder geval hoe het verhaal gaat. Ik volsta met de mooiste slotzin, waarmee je een column in Veenendaal kunt beeindigen:

“De schòònste van ut laand bee jij, want schònere bin d’r ech nie bij! En stiefmoeder moes blijve daanse, net zo laang to ze d’r in ’t lest dòòd bij neerviel. En Sneewitjie en heur prins? Die lèèfde nog laang en gelukkeg!”

Reageren ? Mail naar veensteken@streekverkenner.nl