Veense burgemeesters door de eeuwen heen (13)

VEENENDAAL Burgemeester mr. J.J.P.C. van Kuyk wordt direct na de bevrijding van Veenendaal-Zuid op 10 mei 1945 op non-actief gesteld voor zijn meegaande houding richting de Duitsers. Het verzet heeft na de bevrijding een grote vinger in de pap en stelt wethouder Jan Hendrik van Schuppen aan als nieuwe burgemeester. Verzetstrijder Spruijt verklaart later: ,,Van Schuppen was geen leider maar hij was voor ons de minst slechte keus.”  

door Aart Aalbers

Jan Hendrik van Schuppen is geboren op 19 december 1884 in de woning A243 in Veenendaal. Zijn ouders zijn winkelier Gerrit van Schuppen en Gerritje van Silfhout. Jan Hendrik is Nederlands Hervormd, lid van de Anti Revolutionaire Partij (ARP) en wordt kleermaker van beroep. Op 17 mei 1916 trouwt hij in Raamsdonk met de daar geboren Stefina Jacoba van Dongen. Het echtpaar krijgt vier zoons en een dochter en woont in de Hoofdstraat in Veenendaal. Hun zoon Jan is de latere voorzitter van de winkeliersvereniging Handel en Nijverheid. 

OORLOGSJAREN Van Schuppen wordt op 31 januari 1940, als opvolger van Jurianus de Geit, wethouder van Veenendaal. Zijn collega-wethouder is Jan Jochem van Leeuwen, die van 1931 tot in 1943 wethouder is. In 1943 komt architect Engelbert Stemerdink het college binnenstappen. Deze man is echter lid van de NSB en verdwijnt na de bevrijding uit het college. Daan Blankespoor is van 1925 tot 1963 de gemeentesecretaris van Veenendaal. 

Als de bevrijders op 9 mei 1945 Veenendaal binnenkomen volgt er in het gemeentehuis een onderhoud met de zojuist als waarnemend burgemeester benoemde Van Schuppen en de Engelse majoor George Lockett. Hierna komen beiden naar buiten en spreken op de Markt de feestende Veenendalers toe.

WAARNEMEND BURGEMEESTER De oud-wethouder Jan Hendrik van Schuppen wordt op 16 mei 1945 officieel benoemd tot waarnemend burgemeester van Veenendaal. Albertus Middelhoven (ARP) en Anton de Ruiter (CHU) worden beide wethouder, zodat het college van burgemeester en wethouders weer voltallig is. Een van de eerste officiële handelingen van de nieuwe burgervader is in juni 1945 de opening van het nieuwe politiebureau.

Op 20 augustus 1946 wordt er een nieuwe burgemeester benoemd en wordt Van Schuppen eervol ontheven uit zijn ambt. Van Schuppen vertrekt daarna uit Veenendaal en gaat op de Engweg in Lunteren wonen. 

TOESPRAAK Tijdens de installatie van de nieuwe burgemeester in augustus 1946 spreekt wethouder en tevens locoburgemeester Middelhoven allereerst het woord aan J.H. van Schuppen, die op voortreffelijke wijze het burgemeestersambt heeft waargenomen. 

‘De Vallei’ van 23 augustus maakt hier melding van. ,,Zeer geachte heer Van Schuppen. Toen U zich in 1935 bij de gemeenteraadsverkiezingen beschikbaar stelde als lijstaanvoerder van de A.R.P. kon u niet vermoeden, dat u hiermede de eerste stap zette op de weg, die u brengen zou tot waarneming van het burgemeestersambt, gedurende meer dan 15 maanden. Uw bescheidenheid kennende, vrees ik dat het anders nog meer moeite gekost zou hebben u te overreden de kandidatuur te aanvaarden. Zonder u zelf op de voorgrond te plaatsen, heeft u echter steeds in uw werkzaam leven, wanneer kerk of maatschappij een beroep op u deed, aan die roepstem gehoor gegeven.” 

‘BOVEN LOF VERHEVEN’ De tekst gaat verder: ,,De belangen, die u dan werden toevertrouwd behartigde u immer op consciëntieus en kundige wijze. Zo deed u als raadslid in de periode tot 1940, zo deed u dat na het overlijden van wethouder de Geit, voor de vervulling van diens vacature de keuze op u viel. Zo deed u in bijzondere mate toen in mei 1945 de omstandigheden in onze gemeente zo waren, dat in de waarneming van het burgemeestersambt moest worden voorzien. Ik kan mij voorstellen, dat u tegen deze taak hebt opgezien. Ik zeg echter niet te veel, wanneer ik beweer, dat gij uw ambt vervuld hebt op een wijze, die boven lof verheven is.” 

,,Van uw representatieve plichten, vooral ook ten opzichte van onze geallieerde wapenbroeders, die enkele maanden te gast zijn geweest in onze gemeente, hebt gij u op bewonderenswaardige wijze gekweten. Als een goed burgervader stond u steeds klaar voor ieder die meende zijn belangen bij u te moeten voordragen. Geen moeite was u te veel, geen reis te groot, wanneer het ging om de behartiging van de belangen der gemeente. Voor dit alles is Veenendaal u veel dank verschuldigd. Ik weet mij de tolk van de bevolking wanneer ik u die dank vandaag in het openbaar en van harte breng. Gij hebt u nu uit het zaken- en politieke leven teruggetrokken en u gevestigd in het landelijke Lunteren. Geve God, dat u daar met uw vrouw nog vele gelukkige jaren mag doorbrengen en gij beide nog lange tijd getuige mag zijn van het geluk en de voorspoed van uw kinderen.”

‘GEWELDIGE SPANNING’ Van Schuppen sprak daarna de gemeenteraad toe: ,,In 1940 werd ik verzocht mij beschikbaar te stellen als wethouder. Ik heb nooit een publieke functie gezocht of begeerd, ik meen te moeten wachten tot de gemeenschap je roept. Door een bijzondere loop van omstandigheden kwam dit verzoek tot mij en heb gemeend het te moeten aanvaarden. Had ik toen de gevolgen hiervan kunnen overzien, zou ik het zeker niet gedaan hebben. Deze functie bracht mij in de zorgen van de moeilijke oorlogsjaren, ook al werd het leeuwendeel van de bezettingsmoeilijkheden gedragen door burgemeester Van Kuijk, toch was het voor mij een tijd van geweldige spanning. De capitulatie kwam en weer kwam tot mij het verzoek mijn werk voor te zetten als waarnemend burgemeester. Ik zag er als een berg tegenop, toch heb ik in geloof mijn kracht mogen putten uit dit Schriftwoord: ‘Als iemand wijsheid nodig heeft, dat hij deze van Mij begere’.”

Na zijn vertrek uit Veenendaal wordt er een brug naar hem vernoemd. De in mei 1945 opgeblazen brug op de Kerkewijk over het huidige Valleikanaal is ondertussen compleet vernieuwd en wordt op 8 mei 1948 weer in gebruik genomen. Zijn vrouw knipte in aanwezigheid van haar man een oranjelint door.

Van Schuppen is op 24 januari 1975 overleden en ligt samen met zijn vrouw begraven op de gemeentelijke begraafplaats aan de Kerkhoflaan 16  te Lunteren. 

De brug over het Valleikanaal draagt de naam van de waarnemend burgemeester. - Aart Aalbers