Veense burgemeesters door de eeuwen heen (3)

VEENENDAAL Cornelis Slok is de geschiedenisboeken ingegaan als de enige burgemeester die Gelders Veenendaal heeft gehad. Het duurde maar enkele maanden want op 1 januari 1812 werden Gelders en Stichts Veenendaal korte tijd één gemeente.

door Aart Aalbers

Cornelis Slok was, op het moment dat hij enkele maanden burgemeester is geweest van Gelders Veenendaal, reeds onderschout. Evenals de burgemeester van Stichts Veenendaal was ook hij niet onbemiddeld. Wie was deze Cornelis Slok eigenlijk? In de archieven vinden we dat hij in 1747 geboren is als zoon van Sander Slok en Sophia Jansz. Hootsen. Hij heeft nog drie zussen en twee broers. Zijn opa Hendrik Everts Slok was ook onderschout in Gelders Veenendaal en herbergier in de Hartogh van Gelderland. Reeds op 28-jarige leeftijd vraagt hij aan de gemeente toestemming om op de plek waar nu, tussen de Prins Bernhardlaan en de Nieuweweg, Solvay gevestigd is een rosoliemolen op te mogen richten. In de molen werd, door paarden rondjes te laten lopen, plantaardige olie voor huishoudelijk gebruik geproduceerd. In 1775 startte de productie en het bedrijf heeft gefunctioneerd tot in 1841.

TESTAMENTEN De vrijgezelle Cornelis straalde ontzag en betrouwbaarheid uit. Hij behoorde bij de aanzienlijke burgers van het dorp en dat zal wellicht verklaren waarom hij in een groot aantal testamenten terecht kwam als executeur testamentair. Zo staat hij op 27-jarige leeftijd reeds bij Geurt Bolderman, bij Huijbertje Willems en ook bij Hendrik Jacobse in het testament. Later volgden er nog meer. 

Op zijn 42e trouwde Cornelis, op 3 mei 1789, in Renswoude met de dertien jaar jongere in Lunteren geboren Metje Bouman. Het echtpaar kreeg zes kinderen. Op 17 januari 1790 lieten ze hun eerste kind Sophia dopen in de Oude Kerk op de Markt. Hierna werden Sander, Aletta, Piter en Cornelis geboren. Cornelis is al 56 jaar als zijn jongste dochter Piternella geboren wordt. Van hun kinderen werd Cornelis junior de bekendste. Hij was tussen 1829 en 1867 notaris in Veenendaal. Zijn naam staat op het notarissenbord in de hal bij Olenz notarissen.

GRONDBEZIT Omdat de familie Slok niet onbemiddeld was kregen ze stemrecht. Stemrecht hadden niet zoveel mensen in Veenendaal. Om als man te mogen stemmen moest je een minimum bedrag aan belasting betalen. Zijn weduwe bezit in 1832, op het moment dat het Kadaster alle eigendommen in kaart bracht in Gelders Veenendaal, maar liefst 40.000 vierkante meter aan weilanden, tuin en erf rond haar ‘ruime en welingerichte woning’. Dat is echter nog niet alles. In het Utrechtse deel van Veenendaal bezit ze 240.000 vierkante meter aan boomgaarden, weiland, bouwland, dennenbos, een waterpartij en een huis met een schapenstal. Wellicht dat de familie buiten Veenendaal ook nog bezittingen had. Dat het de familie voor de wind ging blijkt wel uit het feit dat ze in het mooiste huis van Gelders Veenendaal woonden.

Uit notaris aktes, die in het gemeentearchief van Veenendaal liggen, blijkt dat Cornelis in 1782 ook in het Veenraadschap van de Geldersche en Stichtse Venen, hetgeen een voorloper is van de huidige gemeenteraad, zat. Uit deze aktes blijkt verder dat Slok prima kon samenwerken. Zo had hij bijvoorbeeld eigendommen samen met Anthonie de Bijll, burgemeester van Stichts Veenendaal, maar ook met Wessel Hiensch. 

In juni 1795 lezen we de naam van Cornelis Slok in de provincie Gelderland bij de Preferente leden des Quartiers van de Veluwe. Samen met J. van Engelenburg en H. Mulder was hij afgevaardigde bij het provinciebestuur namens de buurten van de gemeente Ede. 

Cornelis Slok sterft op 19 augustus 1820 op 72-jarige leeftijd in Gelders Veenendaal. Zijn vrouw Metje overleeft hem 20 jaar en is op 8 december 1840 op 79-jarige leeftijd overleden. Zij ligt met vijf van haar kinderen begraven in graf Noord-Oost 005 op het huidige Gedenkpark de Oude Begraafplaats van 1829 langs de Weverij. 

ONTSLAG In Stichts Veenendaal verdwijnt burgemeester Anthonie de Bijll tijdelijk van het toneel. De in 1751 in Gelders Veenendaal geboren Jan Andries Verburg wordt nu de nieuwe maire (burgemeester). Verburg is in 1781 in Scherpenzeel getrouwd met Bartha Renes. Het echtpaar gaat daarna in Veenendaal wonen. In 1795 bij de verzelfstandiging van Veenendaal is Verburg als municipaal (raadslid) in het gemeentebestuur gekozen. 

Mogelijk was De Bijll te Oranjegezind. Bekend is dat in 1798 een delegatie vanuit Den Haag Veenendaal heeft aangedaan en De Bijll heeft ontslagen. Verburg zit op dat moment samen met J. Anbeek, H. Vollewens en F. van Kessel in de gemeenteraad. Van beroep was hij fabrikeur in wol. Hij verkocht wol aan thuis spinnende inwoners en na het spinnen kocht hij het weer terug om er weer ergens anders iets van te laten breien. Verburg wordt de eerste roulerende voorzitter en schoolmeester Wulphert van Ginkel secretaris. De mannen moeten verklaren dat ze een onveranderlijke afkeer van het Stadhouderschap, Federalisme, Aristocratie en Regeringsloosheid hebben. In 1801 is de in de Kerkstraat 235 (westzijde van de huidige Hoofdstraat) wonende Verburg maire van Stichts Veenendaal. In september 1802 stelt het departementsbestuur van Utrecht een nieuwe schout/maire aan in Stichts Veenendaal en keert Anthonie de Bijll terug.

Rouwadvertentie uit het Utrechts Volksblad
Heden overleed mijn waarde Echtgenoot, Jan Andries Verburg, in den ouderdom van ruim 76 jaren; een smartelijk lijden van vier dagen, maakte een einde aan zijn nuttig en werkzaam leven; diep getroffen, met mijne kinderen en kindskinderen, geef ik hiervan aan familie en verdere betrekkingen kennis, niet twijfelende of zullen in onze regtmatige droefheid deelen.
Bartha Renes, Wed. J.A. Verburg. Veenendaal den 17. Julij 1826.