Aart Aalbers bij het graf van dominee Jongebreur en zijn vrouw. Het graf moet nodig worden opgeknapt. Hij is alvast begonnen met het schoonvegen.
Aart Aalbers bij het graf van dominee Jongebreur en zijn vrouw. Het graf moet nodig worden opgeknapt. Hij is alvast begonnen met het schoonvegen. Martin Brink

Adviesgroep is ‘waakhond’ van de Veenendaalse begraafplaats

3 oktober 2021 om 07:14 Mensen

VEENENDAAL ,,We zouden eigenlijk een Vriendengroep van de Munnikenhof moeten hebben. Die kunnen dan af en toe een graf schoonvegen. Nu doen nabestaanden dat en dat is soms best wel moeilijk. Ik denk dan aan heel oude mensen die de graven van hun ouders schoonhouden. Voor hen is dat een hele opgave. In een grote Vriendengroep kun je dan de taken verdelen.”

door Martin Brink

Aart Aalbers is betrokken bij oude graven en bij de begraafplaatsen in de kern van Veenendaal. Over graven en begraven worden raakt hij niet uitgepraat. ,,Als ik hier met oude Veensen loop, dan maak ik nog geen honderd meter in een uur. Dan komen de verhalen wel los.” Om even later op te merken: ,,We zijn met onze groep eigenlijk de waakhonden van de begraafplaats…” 

Aart (64) zit namelijk in de Adviesgroep Historische Graven die aan het college van burgemeester en wethouders advies uitbrengt over het te voeren beleid rond begraafplaatsen. Want dat er iets moet gebeuren wordt wel duidelijk wanneer men met hem een rondgang over de Munnikenhof maakt. In 1917 vond hier de eerste teraardebestelling plaats. Inmiddels hebben meer dan tienduizend Veenendalers hun laatste rustplek er gevonden. Er is nog voldoende plaats, temeer omdat cremeren in de huidige tijd populairder is dan begraven. De adviesgroep heeft deze maand een eerste succes geboekt: een graf waarvan de rechten waren verlopen en de nabestaanden hebben aangegeven er geen aanspraak meer op te willen maken, krijgt een bijzondere status. Het college gaat mee in het advies van de werkgroep. Die bestaat uit vijf personen, afkomstig uit verschillende geledingen van de maatschappij. In eerste instantie waren er twee graven die in aanmerking kwamen. De leden maken hun afwegingen op basis van afwegingen waaraan ze punten geven. ,,We kijken onder meer naar de bijzonderheid van het graf, is het een bekend persoon die hier ligt, is er een verhaal bij te vertellen? Op basis van de criteria komen we tot een conclusie. Die ene viel af, maar dit graf van van dokter Pooley staat nu uiteindelijk op de lijst.” 

John Michael Bright Pooley werd in 1917 geboren in Engeland en overleed in juni 1983 in Italië. Hij was toen al drie jaar ziek. Pooley werkte van 1972 tot aan 1982 als anesthesist in het Julianaziekenhuis Veenendaal/Rhenen. Hij woonde eerst aan het PWA-park, later in Dragonder-noord.

OORLOGSVETERAAN Zijn rol in de Tweede Wereldoorlog is van belang. In 1943 werd hij als luitenant ingedeeld bij een medische eenheid van het Britse leger die in 1944/1945 werd ingezet bij de bevrijding van Europa. Na de landing in Normandië op 18 juni 1944 nam hij deel aan strijd in Frankrijk, België, Nederland en Duitsland. Dokter Pooley kwam begin 1948 naar Amsterdam en werkte daar vijf jaar als arts. Vervolgens vertrok het gezin naar Engeland. Pas in 1972 kwam hij naar Veenendaal. Aart Aalbers is blij met de toekenning. ,,Hoe mooi is het om zijn graf op te nemen in een route en dat je dan aan schoolklassen kan uitleggen wat hij heeft gedaan, ja zelfs kan vertellen dat Veenendaal ook een ziekenhuis heeft gehad!” 

(de tekst gaat onder de foto verder)


Aart Aalbers bij het graf van dokter Pooley, de man die een rol heeft gespeeld bij de bevrijding van Nederland. Zijn graf is nu als ‘waardevol’ aangemerkt. - Martin Brink

Van veel graven op het deel waar ook dokter Pooley ligt, zijn de grafrechten verlopen. Sommige nabestaanden hebben aangegeven ze niet te willen verlengen. Bij andere graven zijn de rechthebbenden onvindbaar. Dan komt er gedurende een jaar een bordje bij te staan waarop staat om contact op te nemen met de beheerder. Geeft ook dat geen resultaat dan wordt het uiteindelijk geruimd en opnieuw uitgegeven. Dat leidt soms tot pijnlijke situaties. 

Aart vertelt uit de praktijk: ,,Als er iemand is die de grafrechten laat verlopen en die geen contact heeft met broers of zusters, dan kunnen die ineens voor een geruimd graf staan. Dat geldt natuurlijk als je nog maar zelden langskomt. Het is natuurlijk vervelend. Wij hebben dan ook gepleit om in zo’n situatie de resten in een kleine gleuf vooraan het nieuw uitgegeven graf te plaatsen. Dat is gemeentegrond en gebeurt op meer begraafplaatsen.”

Niet iedereen kan of wil zevenhonderd euro betalen om het tien jaar te verlengen

VORM STENEN Het graf van Pooley heeft Aart inmiddels schoongemaakt. De letters op de steen zijn weer leesbaar. Het mos moet nog uit de mozaïektegels van de grondplaat zodat het vocht er niet in kan trekken. ,,Het moet opnieuw gevoegd worden. Daarvoor gaan we naar de gemeente.” De Adviesgroep pleit er ook voor om regels te treffen omtrent de vorm van de grafstenen. ,,Een nieuwe steen kan nog zo mooi zijn, maar moet niet uit de toon vallen. Het moet in het gehele ensemble van de omgeving passen. Ook voor het oude deel zouden we dit graag toegepast zien.”

De redenen waarom iemand de grafrechten na dertig jaar laat verlopen zijn heel divers. Aart: ,,Misschien vindt men verlenging te duur. Niet iedereen kan of wil zevenhonderd euro betalen om het tien jaar te verlengen. Ik kan mij voorstellen als je een alleenstaande moeder bent met een bijstandsuitkering, je het geld moeilijk hiervoor kan missen. Maar je weet zoiets nooit. Er is een voorbeeld bekend van iemand die keurig de rechten betaalde maar ze al na drie weken teruggaf.”

Volgens Aart is het niet algemeen bekend dat een nabestaande ook in een bestaand graf kan worden bijgezet. Als er nog plek is uiteraard. ,,Dan wordt het graf geschud, de overblijfselen onderin gelegd en er kunnen weer een of twee personen bij. Dat is goedkoper omdat je geen nieuw graf hoeft te kopen.”

BELEID BELANGRIJK Hij kan er soms niet bij waarom graven niet worden onderhouden. Al wandelend: ,,Kijk eens naar deze man. Die had zeker negen kinderen maar aan het graf te zien komt er blijkbaar niemand meer…”

In Veenendaal zijn nog nooit graven geruimd, alleen stenen zijn weggehaald. Daarom is een goed beleid een eerste vereiste. De Adviescommissie helpt daarbij. Zo kreeg men van de gemeente een lijst van veertig graven waarvan de rechten niet werden verlengd. Het ging over het deel net na het oude gedeelte waar de zogenaamde eeuwigdurende graven zijn te vinden.
De eerste graven dateren van 1982, hoewel enkele jaren geleden ook een klein deel nieuwe graven is toegevoegd. Te beginnen met een dochter die, na enig overleg, naast haar ouders kon worden begraven. Die lijst, ongeveer eenderde deel van het totaal, werd zorgvuldig bekeken en op waarde gewogen. Uiteindelijk bleef het graf van Pooley over.

In Veenendaal liggen de dominees aan de voeten van de fabrikanten

Er zijn nog veel meer plannen. Aart noemt ze tijdens de wandeling. ,,Kijk, dat is de Fabrikantenheuvel. Zo wordt dat genoemd. Een mooie treurbeuk met er omheen graven van fabrikanten en andere belangrijke personen. In Veenendaal zegt men dat de dominees aan hun voeten liggen. Die rusten in de ring er omheen.”

De Adviesgroep werd geformeerd nadat Aart en zijn medestander John van den Heuvel (die veel ervaring heeft met het juiste behoud van graven op begraafplaats Moscowa in Arnhem) aan de bel trokken om het monumentale graf (met kelder) van dominee Jongebreur en zijn vrouw op de Fabrikantenheuvel op te knappen. ,,We hebben er ook voor gepleit om het graf een monumentenstatus te geven. Dat kan niet maar er zijn nu wel plannen om dit oude deel tot historisch erfgoed te verklaren. Zo zal het op de Historische Waardekaart van Veenendaal komen.” Al lopende komt ook het keurig onderhouden graf van dominee Kievit van de Gereformeerde Gemeente in zicht. Die is dicht bij de oude ingang. Bij zijn uitvaart in 1925 waren zeker drieduizend mensen aanwezig. De fabrieken gingen die dag dicht want de werknemers stonden hier zij aan zij om hun geliefde predikant de laatste eer te bewijzen. 

De werkgroep heeft veel plannen. Twee belangrijke punten tot slot: ,,We pleiten voor een extra ingang aan de achterzijde. Nu kan men alleen maar van één kant de begraafplaats op. Dan zou het echt een gedenk- en wandelpark worden. En bij bepaalde graven een bordje plaatsen met een QR-code zodat men meer achtergronden op de smartphone kan lezen.”

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie