De tegelplateaus uit de Ritmeester sigarenfabriek

VEENENDAAL Museum Veenendaal bezit vijf fraaie tegelplateaus afkomstig uit de Ritmeester sigarenfabriek. Daarop zijn afbeeldingen te zien die met de tabaksteelt te maken hebben.Te zien zijn de jonge tabaksaanplant, jonge tabak onder schaduwplankjes, het sorteren op lengte en kleur en twee keer een tabaksplant met bloem. 

door Hans Wegen

Hun afkomst is duidelijk Nederlands-Indië. Ze zijn in 1915 gemaakt door Plateelbakkerij Delft (P.B.D.) Hilversum. De aanduiding Delft staat erbij omdat dat destijds een internationaal begrip was voor Nederlands sieraardewerk.

De sigarenfabriek v.h. De Nijverheid kreeg in 1915 de naam Ritmeester en in 1913 is het nog bestaande fabrieksgebouw aan de Kerkewijk in gebruik genomen. Mogelijk is de nieuwbouw of de invoering van de nieuwe naam aanleiding geweest om deze tegels te laten maken.

Plateel Plateel is in de 17e eeuw de Nederlandse naam voor majolica, vrij dik aardewerk. De handel erin liep via het eiland Mallorca en zo is deze naam verbasterd tot majolica. Majolica en tinglazuur vormen de basis voor het wereldberoemde Delfts aardewerk. De tegels bestaan uit aardewerk met tinglazuur en ze zijn polychroom (meerkleurig) gedecoreerd. 

Door het gebakken aardewerk in een bad met tinglazuur te leggen ontstaat een witte ondergrond waarop kan worden geschilderd. Ze zijn in 1916 gerestaureerd door de bekende restaurateur Kelly Witteveen, daarna opnieuw ingelijst.

Vanuit het museum is onder meer contact geweest met het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo en men heeft Kelly Witteveen in de arm genomen voor de restauratie. Er was bijvoorbeeld een tegel op twee plaatsen helemaal afgebroken. Men is begonnen met het verwijderen van een oude restauratie.

Daarna reinigen, verlijmen en opvullen. Dit werd gevolgd door het retoucheren en vernissen van de tekening. Tot slot werden eikenhouten lijsten vervaardigd en konden de tegels worden bevestigd.

Het tegelmuseum herbergt keramiek van de late Middeleeuwen tot hedendaags keramiek. Ook bevindt zich daar de tegelcollectie van Helene Kröller-Müller.