Ergens in Veenendaal: de firma Kleefsman aan de Zandstraat

Door Anne Slok, Oud Veenendaal

VEENENDAAL - Zaterdagmorgen, half 11. De cultuurfabriek is net een half uur open. Maar in het documentatiecentrum van de Historische Vereniging Oud Veenendaal (HVOV) zijn al enkele bezoekers. Ze bekijken wat oude foto’s en genieten van een kopje koffie.

Even later komt er een mevrouw binnen. Ik bied haar een kop koffie aan, waarna ze begint te vertellen. Het lijkt wel het begin van de film ‘Titanic’ want niet lang erna zit iedereen aandachtig naar haar te luisteren.

Haren

Hielkje Kleefsman, ze is nu bijna 79 en is de dochter van Stoffer Willem Kleefsman en Lammy Nijhuis van drukkerij en boekhandel Kleefsman aan de Zandstraat 3 in Veenendaal. Als geen ander weet ze ons te boeien met haar verhalen. Zo vertelt ze dat haar vader die in Haren bij Groningen woonde het drukkersvak had geleerd. Hij wilde elders in Nederland aan de slag. Op aanraden van zijn vrienden Brouwer (assurantiekantoor) en Van der Zee (Herenmode) verhuisde hij naar Veenendaal waar hij rond 1930 begon met zijn drukkerij annex boekhandel aan de Zandstraat.

Zijn vrienden hielpen hem op weg om de eerste orders binnen te halen. Hielkje weet nog uit overlevering te vertellen dat Van der Zee hem het advies gaf om zijn stadse gewoontes maar in Groningen achter te laten. Dus schoenen met beschermslof en fraaie wandelstok bleven in de kast. In december 1932 trouwde hij met zijn Lammy. Er werden 7 kinderen geboren. “Veel tijd voor hobby’s had mijn vader niet, wel weet ik dat hij graag in de tuin werkte. Dan kwam hij tot rust”. “En, ik weet ook nog goed dat hij jaren in het bestuur van de BLO school heeft gezeten”.

Fijne jeugd

“Ik heb een fijne jeugd gehad” zo gaat ze verder, “ik mocht elk jaar een zwemabonnement bij het Bergbad nemen”. Met bescheiden trots tovert ze nog oude zwemdiploma’s en een oud abonnement uit haar tas. Verder vertelt ze over haar goede herinneringen aan de Juliana Mulo, en de vormingsklas van de huishoudschool.

“Mijn broer Wim heeft de zaak in de ‘50-er jaren overgenomen, en nog later kwam mijn broer Timon ook in de zaak”. “Maar ik was de enige die de benodigde vakdiploma’s had, en zo bleef ik altijd verbonden met de boekhandel”. “Ook toen ik ervoor koos om elders te gaan werken”. Bijna achteloos verteld Hielkje dat ze 18 jaar medisch assistente niertransplantatie is geweest. “Helaas”, zo vertelt ze verder, “is Timon veel te jong overleden”, Wim daarentegen wordt deze maand 80”.

Oorlogsjaren

Hielkje vertelt verder over de oorlogsjaren. Dat haar ouders Joodse onderduikers in huis hadden genomen. Ze wil er niet teveel over vertellen. Wel wil ze kwijt dat ze een paar jaar geleden in Israël op vakantie is geweest en via een radio-oproep in contact is gekomen met de familie. Het werd een emotioneel weerzien. Bekend is ook dat Stoffer Kleesman voor het verzet werkte. Hij maakte onder meer voor de LO Veenendaal valse stempels en drukwerk.

Als Hielkje begint over Zwarte Jannigje zijn alle oren gespitst. “Nee, aan een foto kan ik jullie niet helpen”, “maar wij hebben ooit een wijnglas van haar in ons bezit gehad”.

“Deze is echter via een vriend van de familie geveild en het is niet meer te achterhalen waar dit glas gebleven is”.

Aandoenlijk

Hielkje Kleefsman vertelt een aandoenlijk verhaal over de onderduikers die haar ouders hebben opgenomen in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is uitgebreid door Jan Bos opgetekend in het boek ‘Veenendaalse oorlogsverhalen’ van Sjoerd de Jong. Daarin zijn 18 verhalen opgenomen over deze periode. De uitgave is te koop bij boekhandel Van Kooten aan de Zandstraat 143.

Foto

Dan iets meer over de foto bij dit verhaal. Links zien we de firma Kleefsman. Het is sinds kort Indonesisch eethuis Krakatau. Rechts de lingeriespeciaalzaak van Van Hardeveld waar ook een winkel in fopartikelen was. De familie startte in 1964 met het aannemen van Rijnpostadvertenties. Ook de redacteur van de krant hield er kantoor. In het pand ernaast drogisterij Jansen. Daartussen het pad naar het pand waar expeditie Van Stempvoort ooit begon