H&N leerde Veenendalers kijken over de grenzen

VEENENDAAL  - Winkeliersvereniging Handel en Nijverheid (H&N) heeft in de jaren vijftig van de vorige eeuw de blik van de Veenendaler (internationaal) verruimd dankzij actieve en inventieve bestuursleden die verder dachten dan het laten rinkelen van de eigen kassa.

Ook werden de dorpelingen van toen noviteiten getoond tijdens de vierjaarlijkse winkelbeurzen (VeWiBeTo) die gehouden werden op het braakliggende terrein naast het postkantoor aan de J.G. Sandbrinkstraat. Dat staat te lezen in het boek over Handel en Nijverheid, de eerste winkeliersvereniging van Veenendaal die tussen 1923 en 2012 gloreerde. Gerda van der Mijn-van de Pol bezorgt de publicatie. Op zaterdag 26 november om 14.00 uur wordt het boek gepresenteerd tijdens een bijeenkomst in de Cultuurfabriek. Daarna is het te koop.

Gerda is de dochter van Breunis van de Pol. Hij had in de Hoofdstraat een schrijfmachinehandel en was ook correspondent voor het Nieuw Utrechts Dagblad, een kopblad van Het Parool. Op dit adres werd ook het bureau van de winkeliersvereniging gehuisvest.

‘Opdracht’

Van de Pol was bestuurslid van de vereniging. Na diens aftreden werd ze gevraagd om secretaris Wout Jansen bij te staan om zo de know-how van haar vader voort te zetten. Vele jaren later werd Gerda secretaris onder bijvoorbeeld Gerrit (GeHa) van Leeuwen die in de jaren tachtig het roer overnam van Jan van Schuppen. Op het einde van zijn rijke leven gaf vader Breunis aan Gerda de ‘opdracht’ om het wel en wee van Handel en Nijverheid uit te zoeken en op te tekenen. ‘’Er wordt over allerlei onderwerpen uit de Veenendaalse historie geschreven, maar nooit over de winkeliersclub,’’ zei hij.

Probleem

Gerda begon aan haar werk, maar stuitte al snel op problemen. Na het overgaan in een overkoepelende organisatie (in 2012) viel het archief van Handel en Nijverheid namelijk uiteen. Een deel lag bij oud-bestuursleden, andere zaken bleven achter in het museum waar een expositie werd gehouden vanwege het 75-jarig bestaan. Gerda volhardde en vond het grootste deel van de archieven terug. Soms lagen ze te verstoffen in een vergeten hoek en konden ze zo van de oud papierbak gered worden. Op basis van deze stukken kon ze lopende verhaal schrijven en uitwerken, niet zelden na veel vooraf-onderzoek. Ze bezocht oud-bestuursleden en hoorde talloze mooie verhalen. Pas in 2014 was ze zover om het in de computer te kloppen en om er een lopend verhaal van te maken. Dat viel niet mee omdat een buitenstaander niet het gevoel moet hebben om in een omgekeerd notulenboek te lezen.
Ze deelde het in hoofdstukken in en om alles wat levendiger te maken kreeg ze hulp bij het schrijven van anekdotes. Zo kwam een lopend geheel tot stand waarbij opvalt dat de historie van de winkeliersvereniging gelijke tred houdt met de opgang van Veenendaal. Van hoe een dorp er een werd met grootstedelijke allures. Al in 1923 had men dat gevoel: niet stilstaan maar vooruit denken!

Winkelbeurs

In de jaren ervoor werd er een winkelbeurs gehouden in de Teekenschool aan de Kerkewijk, later elders. Het smaakte naar meer. Samenwerking was noodzakelijk en werd Handel en Nijverheid opgericht. In de jaren dertig werden grote reclame-optochten door het centrum en de regioplaatsen gehouden, in 1949 werd bij het Veenendaal-400 feest zelfs een oud-Hollandse markt en een fontein gemaakt.

En als in 1958 de Wereldexpo in Brussel plaatsvindt, mogen busladingen vol Veenendalers die deze trip als prijs in een winkelactie hadden gewonnen, er naar toe. Sommigen kwamen voor het eerst over de grens! De actie werd een doorslaand succes. Handel en Nijverheid was ook tot in de jaren negentig verantwoordelijk voor de intocht van Sinterklaas. In het boek staat daarover een verrassende anekdote. Net zo verrassend is te constateren dat in de jaren vijftig zelfs het Bruïneplein bij Handel en Nijverheid was aangesloten. Dan is het te begrijpen dat Henk Bemboom, grondlegger van Ponypark Slagharen, in die jaren met zijn ponyshow naar Veenendaal kwam en tussen Veenendaal Zuid en het centrum ritjes voor kinderen organiseerde.

Gezellig Winkelen

En wie weet nog dat Handel en Nijverheid zelfs een eigen krant had? Dat was Gezellig Winkelen (plaatselijk gekscherend Griezelig Winkelen genoemd), dat later werd overgenomen door Uitgeverij Onnes in Amersfoort en weer later van het Utrechts Nieuwsblad werd. Toen Wegener in 1980 eigenaar werd, profiteerde Handel en Nijverheid nog heel lang van de verkoop en konden belangrijke aanpassingen aan het centrum worden verricht op kosten van de krantenuitgever. Gezellig Winkelen werd Veenendaal Nu en weer later Rijnpost Weekend. Bijzondere redacteuren in de jaren zeventig waren Gert Berg (nu tv-maker) en raadslid en nu krijgshistoricus Rein Bijkerk.

Vliegtuigje boven Tiel

Braderieën, themamarkten over landen, acties met bonnen: alles kwam langs om publiek naar Veenendaal te trekken. Toen in 1957 de Rijnbrug bij Rhenen werd gerealiseerd en het Betuwse achterland pas goed werd ontsloten, werd ook speciaal op deze doelgroep gericht. Dat bleef zelfs zo tot in de jaren negentig toen Veenendaal een vliegtuigje boven Tiel liet cirkelen waarachter een tekstdoek waarop het prikkelende: ‘Kom winkelen in Veenendaal’ wapperde… Alle archivalia heeft Gerda inmiddels overgedragen aan het gemeentearchief.